Калі меркаваць па фармальных прыкметах, знешняя палітыка афіцыйнага Мінска жывая і цалкам дзеяздольная. МЗС працуе, амбасады таксама і нават у заходніх краінах – ЗША, Вялікабрытаніі, Швейцарыі, дзяржавах Еўрапейскага саюза (за выключэннем Літвы і Латвіі). Ідзе планавая і пазапланавая ратацыя супрацоўнікаў – адны з'яжджаюць, на іх месца прыязджаюць іншыя. Мясцовыя МЗСы выдаюць прысутным акрэдытацыю, прызнаючы іх афіцыйна ў якасці дыпламатаў Беларусі.

Новых беларускіх амбасадараў прызнаюць не ўсюды на Захадзе, і там, дзе іх не прызнаюць, новых афіцыйны Менск не прызначае, паніжаючы ўзровень сваёй дыпламатычнай прысутнасці ў краіне да часовых павераных у справах. Так адбылося, напрыклад, у Польшчы, Італіі, Бельгіі.

Дзе-нідзе ў Еўропе прызнаюць і новых беларускіх амбасадараў. У Венгрыі, напрыклад, ці Босніі і Герцагавіне – кандыдаце на ўступленне ў Еўрапейскі саюз, між іншым.

Ёсць рэгіёны, дзе ўвогуле нічога для беларускай знешняй палітыкі не змянілася — нібыта няма санкцый і ізаляцыі. Гэта датычыцца так званай “далёкай дугі”. З краінамі Азіі, Афрыкі, Блізкага Усходу, Лацінскай Амерыкі і Карыбскага басейна, якія і ёсць гэтая самая “далёкая дуга”, адносіны на выгляд развіваюцца як ні ў чым ні бывала.

У прыватнасці, працягваецца паўнавартасная пратакольная перапіска, калі Лукашэнка піша не народам краін, а як і трэба – іх кіраўнікам. Толькі за сакавік ён адправіў пасланні па розных пратакольных падставах (святы, трагедыі, выбары) кіраўнікам Ірана, Намібіі, Туніса, Ватыкана, Кітая, Ганы, В’етнама, ПАР, Пакістана.

У адрозненне ад заходніх краін у адносінах з дзяржавамі “далёкай дугі”, наколькі можна меркаваць, працуюць усе механізмы супрацоўніцтва, якія там ёсць. Гэта і кансультацыі паміж МЗС, і ўсялякія працоўныя групы, і міжурадавыя камісіі і гэтак далей. Практыкуецца абмен візітамі. Сам Лукашэнка з пачатку 2023 года паспеў пабываць у Зімбабвэ, ААЭ, Расіі, Кітаі і Іране. У Беларусь сёлета з кіраўнікоў замежных краін пакуль ніхто не прыязджаў – быў міністр замежных спраў Венгрыі, некалькі расійскіх губернатараў, ды кіраўнік непрызнанай Абхазіі.

МЗС Беларусі пакуль не філіял расійскага, нягледзячы на падпяванне расіянам на міжнародных пляцоўках, у тым ліку ААН і АБСЕ. Самы значны прыклад, які даказвае наяўнасць аўтаномнай беларускай знешняй палітыкі, гэта супрацоўніцтва з Кітаем. Гэта ўвогуле адна з апошніх, але ўсё ж апор незалежнасьці Беларусі. Узровень адносін з Пекінам, нягледзячы на санкцыі і ізаляцыю Беларусі і ўсе размовы пра таксічнасць Лукашэнкі нават быў узняты да ўсебаковага і ўсепагоднага стратэгічнага партнёрства. Акрамя гэтага, Кітай прыняў Лукашэнку з дзяржаўным візітам, што сведчыць аб успрыманні Пекінам Беларусі як незалежнай дзяржавы або жаданні бачыць нашу краіну такой.

Ключавой праблемай актуальнай знешняй палітыкі з’яўляецца тое, што яна адпавядае інтарэсам рэжыму, якія па прынцыповых пытаннях разыходзяцца з інтарэсамі Беларусі. Кожны раз, калі інтарэсы рэжыму ўступаюць у канфлікт з інтарэсамі Беларусі, нацыянальная замежная палітыка застаецца на баку рэжыму. Прыклады: вайна ва Украіне, павелічэнне дысбалансу ў адносінах з Расіяй і Захадам на карысць Расіі. Акрамя гэтага, актуальны знешнепалітычны курс Беларусі фактычна парушае ўсе напісаныя рэжымам асноўныя дакументы ў сферы знешняй палітыкі: Закон аб асноўных напрамках унутранай і знешняй палітыкі і Канстытуцыю ва ўсіх рэдакцыях, уключаючы новую.

Фактары, якія ўплываюць на знешнюю палітыку, можна падзяліць на чатыры групы: унутраныя аб’ектыўныя і знешнія аб’ектыўныя, унутраныя суб’ектыўныя і знешнія суб’ектыўныя [1]. Свядома ці несвядома ў межах курсу мы будзем абмяжоўвацца тымі фактарамі, якія аўтары лічаць найважнейшымі ў кароткатэрміновай перспектыве. У рэшце рэшт, да гэтага стымулюе абмежаваная працягласць курсу.

Да ўнутраных аб’ектыўных фактараў адносяцца палітычная сістэма (напрыклад, тып палітычнага рэжыму, якасць кадраў); геаграфічнае месцазнаходжанне (памер тэрыторыі, краіны-суседзі, доступ да мора, роля ў рэгіянальнай лагістыцы, г.д.); дэмаграфічны патэнцыял (колькасць жыхароў, дэмаграфічныя трэнды, нацыянальны склад, г.д.); стан эканомікі (памер і структура эканомікі, доступ да знешніх рынкаў, навукова-тэхнічны патэнцыял, г.д.); вайсковы патэнцыял (напрыклад, памер войска, якасць узбраення, узровень выдаткаў на войска, удзел у саюзах).

Да ўнутраных суб’ектыўных фактараў адносяцца грамадскі знешнепалітычны запыт (што пра знешнюю палітыку думаюць грамадзяне) і канцэпцыі знешняй палітыкі (што пра яе думаюць палітычныя актары).

Вонкавыя аб'ектыўныя фактары, якія ўплываюць на палітыку Беларусі, уключаюць у сябе
адносіны Расіі з Захадам і месца Беларусі ў рэгіянальнай геапалітыцы, а таксама глабальныя палітычныя, эканамічныя і сацыяльныя тэндэнцыі (напрыклад, фрагментацыя сусветнай палітыкі і эканомікі, рабатызацыя, рост значэння зялёнай павесткі, г.д.).

Вонкавыя суб’ектыўныя фактары – гэта знешні вобраз Беларусі (у вачах іншых грамадстваў ці СМІ) і бачанніміжнародных актараў Беларусі і адносін з ёй (напрыклад, што пра Беларусь думаюць у Крамлі ці Белым доме).